Diyabet Tedavi Uyumu Başarısı Nasıl Sağlanır?

Diyabet tedavi uyumu, diyabetle sağlıklı bir yaşam için önemli gereklilikler arasındadır.

Diyabet ömür boyu süren ve tedavi uyumu gerektiren bir hastalıktır. Diyabet tedavi uyumu sürecinde sorun yaşanması, bakım ve tedavi başarısını olumsuz etkiler. Hastalık seyri ve yaşam kalitesi bu durumdan etkilenir. Hastalığa bağlı maliyet ve iş gücü kayıpları yaşanır.

Diyabet tedavi uyumu; diyabetli bireyin tutum ve davranışlarının sağlık bakımı ekibi üyelerinin tıbbi görüş ve önerileriyle örtüşmesi durumudur. Uyum, iş birliği demektir.

Diyabet tedavi uyumu, diyabetli bireyin kendisine sağlık bakım hizmeti sunan ekibiyle iş birliği içinde olması ve diyabetlinin kendinden beklenen davranışları gösterebilmesidir. Diyabetlinin tedavi uyumu ne kadar yüksek ise, hastalık yönetim süreci başarısı da o kadar iyi olur.

Tedaviye uyum; diyabetli bireyin tıbbi beslenme ve egzersiz planı, medikal tedavi planı, bireysel kan şekeri takibi, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve tıbbi kontrollerine uyum gibi davranışların tümünü kapsar.

Diyabetlilerin tedaviye uyumunu etkileyen birçok neden vardır. Diyabetli bireyin kişilik yapısı, hastalık algısı, sağlık inancı, sosyal destek düzeyi, yaşı, farkındalık düzeyi ya da yaşam anlayışı gibi nedenler bunlardan bazılarıdır.

Diyabet Tedavi Uyumu ve Önemi

Diyabet tedavi uyumu ile ilgili yapılmış geniş kapsamlı bir çalışmada; tedavi uyumu olmayan diyabetli birey oranı ortalama %37,7 olup, %6,9 ile %61,5 arasında saptanmıştır.

Tedavi uyumunda düşüklüğün, diyabetli bireye ve topluma getirdiği bir yük vardır. Tedaviye uyum düşüklüğünün ekonomik ve maliyet yükü dışında diyabetli bireye yaşattığı sorunlar şöyle sıralanabilir:

• Böbrek yetmezliği riskinde artış
• Kalp ve damar sağlığında bozulma riski
• Beyin damarları sağlığında bozulma ve inme sorunu geçirme riski
• Göz sağlığında bozulma ve görme kaybı riski
• Nöropati sorunlarında artış riski
• Diyabetik ayak sağlığı sorunlarında artış riski
• Genel olarak yaşam kalitesinde bozulma olasılığı

Diyabetli bireylerin bakım gereksinimlerinin belirlenmesi, diyabet tedavi uyumu sürecinin desteklenmesinde önem taşır. Diyabetli bireyin yaşı, cinsiyeti, bilişsel özellikleri, hastalığa yönelik tutumu, tanı alma süresi, sosyo-ekonomik durumu, kültürel yapısı, sağlık algısı ve sağlık inançları, öz bakım yeteneği, günlük yaşam alışkanlıkları, aile yapısı, sosyal çevresi gibi birçok özelliğinin bütüncül değerlendirilmesi gerekir.

Diyabet tedavi uyumu desteğinde, diyabetlinin tedavi uyum düşüklüğüne neden olan sorunlarının saptanması ve etkin çözümler getirilmesi önemlidir.

Diyabetle Yaşamda Tedavi Uyumu Sürekliliğinin Sağlanması

Diyabet tedavisinde uyumun arttırılması ve tedavi uyumunun sürekliliğinin sağlanması ayrıca önem teşkil eder. Diyabet tedavi uyum düşüklüğü nedeniyle, olası sağlık sorunlarının yaşanmaması ya da azaltılması için stratejik çözüm yollarının belirlenmesi önemlidir.

Diyabet tedavi uyumunun arttırılmasında, başlıca çözüm yolları şöyle sıralanabilir:

• Tedavi uyum sorunu yaşayan diyabetlilerin saptanması ve bireysel özelliklerinin belirlenmesi
• Diyabetli bireyler ve yakınları için diyabet eğitiminin sürekliliğinin sağlanması
• Diyabet eğitiminin bireye özgü ve kolay erişilebilir olmasının sağlanması
• Diyabet öz yönetim desteğinin sürekliliğinin sağlanması
• Diyabetle yaşamda sorunlu alanların belirlenmesi ve iyileştirilmesi
• Diyabetli bireyin güçlendirilmesine yönelik stratejilerin belirlenmesi
• Diyabet sağlık bakımı ekibinin yeterliliğinin sağlanması ve sorunlarının iyileştirilmesi
• Diyabetli bireylerin hastalık yönetimine aktif katılımının sağlanması
• Etkili hastalık takip ve kontrolünde, dijital teknolojilerin kullanılması ve yaygınlaştırılması şeklindedir.

Diyabet tedavi uyumunun sürekliliğinin sağlanmasında, hasta aktifliği önem teşkil eder. Diyabetli bireyin; tedavi ve bakım sürecinde sorumluluklarını bilmesi, öz bakım konusunda bilgi ve beceri kazanması, öz denetimi, hastalık yönetiminde istekliliği ve katılımı etkili hasta aktifliğini gösterir.

Diyabet tedavi uyumu ve sürekliliğinin sağlanmasında, diyabetli bireyin hastalık yönetimine aktif katılımı kilit rol oynar.

Diyabet Tedavi Uyumunda Hasta Aktifliği

Diyabet öz yönetiminde aktif hasta; hastalık yönetimindeki rolüne inanır. Diyabet sağlık bakım ekibiyle iş birliği içinde olur. Diyabet öz yönetim becerilerine sahiptir. Sağlığını nasıl koruması gerektiğini ve olası sağlık sorunlarını nasıl önleyebileceğini bilir. Kaliteli sağlık bakımına ulaşabilecek tutum ve davranışlara sahiptir.

Diyabet öz yönetimi sürecinde aktif hastanın başlıca özellikleri şunlardır:

• Diyabet öz yönetimi bilgi ve becerisine sahiptir.
• Öz denetim becerisi yüksektir.
• Diyabet sağlık bakımı ekibiyle iş birliği içinde hareket eder.
• Sorumluluklarının farkındadır ve sorumluluk rollerini üstlenir.
• Sorun saptama ve sorunları etkin çözme yöntemlerinde başarılıdır.
• Doğru ve etkili karar verme yeteneğine sahiptir.
• Sosyal destek alma becerisine sahiptir.
• Stres yönetiminde başarılıdır.
• Öz güveni ve farkındalık düzeyi yüksektir.
• Davranış değişikliğine gitme konusunda uyumlu ve başarılıdır.
• Yaşam boyu öğrenme arzusu taşır.
• Fonksiyonel, interaktif ve eleştirel sağlık okur yazarlığı yeteneğine sahiptir.

Diyabet tedavi uyumu başarısı sağlanmasında en önemli adım diyabetli bireylerin tedavi ve bakımına aktif katılımının sağlanmasıdır. Aktif hasta katılımıyla başarılı tedavi uyumunun, diyabetli bireyin yaşam kalitesine olumlu etkisi olur. Ayrıca diyabet tedavi uyumu başarısı; hastaneye yatış sıklığını, acil başvurularını, gelişebilecek başka olası sağlık sorunlarını ve tedavi maliyetlerini de azaltır.

Diyabet Tedavi Uyumu Başarısı İçin İpuçları

Bu yazımda diyabette tedavi uyumu, diyabet tedavi uyumu sürekliliğinin sağlanması ve tedavi uyumunda hasta aktifliğinin önemine değindim. Yazımın son bölümünde ise, diyabet tedavi uyumu başarısı için dikkate alınması gereken bazı ipuçlarını sizlere hatırlatmak isterim:

• Sağlıklı yaşam tarzının, diyabet tedavisindeki önemini bilin.
• Diyabet öz yönetimi becerilerinizi güçlendirin.
• İnsülin, beslenme, egzersiz ve kan şekeri ilişkisini yönetmeyi öğrenin.
• Diyabet sağlık bakımı ekibinizin önerileri doğrultusunda sağlıklı bir beslenme planı sürdürün.
• Aktif bir yaşam sürdürün ve fiziksel aktivitenizi nasıl arttıracağınızı bilin.
• Tıbbi medikal tedavi planınıza, hekiminizin önerileri doğrultusunda uyun.
• Kan şekeri düşüklüğünde ya da kan şekeri yüksekliğinde soruna nasıl yaklaşım göstereceğinizi öğrenin.
• Araya giren başka hastalıkların diyabetinizi nasıl etkileyeceğini ve sorunları nasıl yöneteceğinizi bilin.
• Diyabete bağlı gelişebilecek olası sağlık sorunlarından korunmaya özen gösterin.
• Koruyucu ayak bakımınızı ve ayak muayenenizi ihmal etmeyin.
• Stresle baş etme yöntemlerini öğrenin ve ihtiyaç duyduğunuzda kullanın.
• Diş sağlığınızı korumaya ve diş sağlığı kontrollerinize özen gösterin.
• Düzenli tıbbi kontrollerinizi aksatmayın.
• Diyabet sağlık bakım ekibinizle sürekli iletişim halinde ve iş birliği içinde olun.

Fotoğraf Canva aracılığıyla

Sorumluluk Reddi Beyanı

Bu sitede sunulan içerikler ve materyaller sadece bilgilendirme amaçlıdır. Paylaşımlar tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.

Kaynaklar

1. Krass I, Schieback P, Dhippayom, T. Adherence to diabetes medication: a systematic review. Diabetic Medicine. 2015; 32(6):725-737.
2. Fowler MJ. Microvascular and Macrovascular Complications of Diabetes. Clinical Diabetes. 2008;26(2):77-82.
3. Hibbard, J.H., Mahoney, E. R, Stock, R., Tusler, M. Development of the Patient Activation Measure (PAM): Conceptualizing and Measuring Activation in Patients and Consumers, HSR: Health Services Research. 2004; 39(4): 1005-1026.