Diyabetliler için Pandemi Dönemi Diyabet Yönetimi?

Diyabetliler için pandemi dönemi, diyabet yönetiminde de daha fazla dikkat edilmesi gereken bir dönemdir.

Diyabetle yaşamda, diyabet yönetimi sorumluluk gerektirir. Diyabetliler için her zaman olduğu gibi, pandemi döneminde de kan şekeri değerlerini kontrol altında tutmak önemlidir. Böyle zamanlarda stres düzeyi de artabileceğinden, diyabet yönetiminde zorluk yaşanabilir.  

Dünya genelinde şu zamanlarda, stresli dönemler geçiriyoruz. Sağlıklı bir yaşam için, kronik hastalığı olanların ve tüm insanların bu zamanlarda sorumluluğunun farkında olması gerekir. Pandemi döneminde, diyabetliler için stres faktörü sorun oluşturabilir. Diyabetle yaşamda, stresli dönemlerde kan şekeri değerlerinde daha fazla dalgalanma görülebilir.

Stres düzeyinin artması, diyabet gibi kronik hastalıklarda bireyin sağlık durumunu etkileyebileceğinden yönetilmesi gereken bir durumdur. Diyabetlilerin bu dönemde, hem stres yönetimi hem de diyabet yönetimi konusunda özenli davranmaları gerekir.

Diyabet yönetiminde; tıbbi beslenme planının yürütülmesi, düzenli fiziksel aktivite, tıbbi ilaç tedavisinin aksatılmaması ve düzenli kan şekeri izlemi önemli yer tutar.

Pandemi döneminde bütünsel sağlığımızı korumaya özen göstermemiz gerekir. Diyabetliler için bu dönem, diyabet yönetiminde ayrıca hassasiyet gerektiren bir dönemdir. Stres düzeyinin yükseldiği pandemi döneminde, diyabet yönetiminiz için bazı hatırlatmaları yazıda bulabilirsiniz.

Pandemi Döneminde Stresi Yönetin

Stres anında salgılanan adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları ile birlikte, karaciğer ve kaslardaki depolanmış yağ ve şekerin kana geçişi artar. Bu durum, kanda şeker düzeyinizin artışına neden olur. Ayrıca stres hormonları, insülin hormonunun etki gücünü de azaltarak kan şekeri değerlerinin artışına neden olur.

Diyabetliler için stres yaratan durumlar, diyabet öz yönetimini ve tedavi uyumunu etkileyebilir. Stresin sağlığa olan olumsuz etkisini kontrol etmek için, stresle baş etme yöntemlerini öğrenmek ve uygulamak önemlidir.

Diyabetliler için stres yönetiminde, katkı sağlayacak yöntemlerin bazılarını şöyle sıralayabilirim:

• Uyku alışkanlığının düzenli ve kaliteli olmasına özen gösterilmesi
• Sağlıklı ve diyabete özgü beslenme alışkanlığı sürdürülmesi
• Doğru ve etkili nefes alma tekniklerinin öğrenilmesi
• Ruha iyi gelen, rahatlatıcı ve dinlendirici müziklerin tercih edilmesi
• Stresle baş etme yöntemleriyle ilgili online eğitim programlarının takip edilmesi
• Yaşamın her anıyla uyum ve denge içinde olunması
• Yakın dostlarla gereksinim hissedildiğinde, telefonla iletişim halinde olunması
• Hobi alanları yaratılması
• Pencerelerin açılıp temiz hava alınarak, güneşin selamlanması
• Evde aktiviteyi arttıracak egzersizler planlanması
• Ilık bir duş alınarak rahatlanması
• Olumlu düşünceler içinde olunması
• Kitap okuma ya da yazı yazma alışkanlığı sürdürülmesi
• Stresle baş etmede başarısız olduğunu düşünen diyabetlilerin, gerektiğinde sağlık uzmanından destek almayı ihmal etmemesi

İnsülin Tedavi Dozlarınızı Kontrol Edin

Diyabetliler için stres, insülin hormonunun etkinliğini azalttığı için yüksek kan şekeri seviyelerine neden olur. Bu durum, kan şekeri değerlerinin hedef aralıkta kalmasını sağlamak için insülin ihtiyacını arttırabilir. Bu nedenle stresli olduğunuz dönemlerde, daha sık kan şekeri takibi yapmanız ve insülin dozlarınızı ayarlamanız gerekebilir.

Pandemi dönemi stres düzeyinizin arttığı durumlarda ve normal zamanlarda, tıbbi tedavi yönetim sürecinizde dikkat etmeniz gerekenler şöyledir:

• Kan şekeri takibi ve kaydının düzenli yapılması
• Tüketilen besinlerin kan şekeri değerlerinize etkisinin dikkatle gözlemlenmesi
• İnsülin dozlarının hekim önerisi doğrultusunda, tüketilen besinlere ve kan şekerine göre ayarlanması
• Kan şekeri değerlerini hedef aralıkta tutmak amacıyla; günlük beslenme, egzersiz, kan şekeri ve insülin dozu ilişkisinin etkili yönetilmesi
• Kan şekeri değerleri hedefin üstünde (hiperglisemi) ya da hedefin altında (hipoglisemi) olduğu zamanlarda, nasıl yönetileceğinin bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınması
• Başka hastalık ya da bir enfeksiyon durumuyla karşılaşıldığında; insülin dozlarının ya da ağızdan alınan ilaç dozlarının, ilgili hekimle iletişime geçilerek gözden geçirilmesi  

Diyabet Yönetiminde Takip Rutini Oluşturun

Diyabetliler için, diyabet yönetiminde öz disiplin, uyum, motivasyon, kararlılık ve tutarlılık önemlidir.

Diyabet yönetimi sürecinizde takip rutinlerinizi sürdürmeniz gerekir. Bunlar:

• Diyabete özgü, bireysel beslenme planınızın düzenli bir şekilde yürütülmesi
• Düzenli fiziksel aktivitenizin gerektiğinde ev ortamında devam ettirilmesi
• Medikal ilaç tedavinizin (ağızdan ilaç tedavisi ya da insülin tedavisi) düzenli sürdürülmesi
• Bireysel kan şekeri izlem ve kaydınızın düzenli yürütülmesi
• Diyabet öz yönetim desteğinizin sürekliliği
• Diyabet sağlık bakım ekibinizle sürekli iletişim halinde olunması
• Tıbbi kontrollerin aksatılmaması

Diyabet yönetiminde sorun yaşadığınızı düşündüğünüz durumları, mutlaka kayıt alarak not edin. Diyabet sağlık bakım ekibinizle bireysel görüşmelerinizde, bu tuttuğunuz kayıtları değerlendirmeniz size çok katkı sağlar. Probleme dayalı görüşmeler, diyabetliler için diyabet öz yönetim desteğinde önem taşır.

Mesela, not aldığınız bu kayıtlarınız neler olabilir:

• Kan şekeri değerlerinizin bozulduğu dönemlerde, besin tüketim kaydı
• Egzersizin kan şekeri değerlerinize etkisini görebilmek için, egzersiz günlüğü kaydı
• Kan şekeri düşüklüğü ya da kan şekeri yüksekliği yaşadığınızda, olası nedenlerini sorgulayarak not alınması
• Stres anında hissettiğiniz duygu ya da olumsuz düşüncelerinizin, stresin kan şekeri değerlerinize etkisinin not alınması
• Başka bir hastalık ya da enfeksiyon durumuyla karşılaştığınızda, kan şekeri değerlerinizde gelişen dalgalanmaların not alınması

Bu kayıt altına aldığınız notlar size, stresin ya da beklenmeyen durumların diyabet yönetiminize etkisi konusunda farkındalık kazandıracaktır.

Pandemi Kurallarını Dikkate Alın

Diyabetliler için pandemi döneminde, herkes gibi belirlenmiş kurallara uyulması önem teşkil eder. Sağlığın korunması ve sürdürülmesinde bu kurallar hepimiz içindir.

T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından paylaşıldığı üzere, pandemi döneminde koronavirüs riskine karşı dikkat edilmesi gereken kurallar:

• Su ve sabunla ellerin en az 20 saniye boyunca ovarak yıkanması
• Ellerle göz, burun ve ağız gibi yüzün herhangi bir bölgesine dokunulmaması
• Sarılma ya da tokalaşma gibi yakın temas gerektiren durumlardan kaçınılması
• Bulunduğunuz ortamların sıklıkla havalandırılması
• Soğuk algınlığı belirtileri gözlemlenen kişilerle en az 3-4 adım araya mesafe koyulması
• Kendinizde soğuk algınlığı belirtileri gözlemliyorsanız, maske takmadan dışarıya çıkılmaması. Ayrıca yaşlı ve sizin gibi kronik hastalığı olanlarla temastan kaçınılması
• Öksürme ya da hapşırma esnasında, ağız ve burnun tek kullanımlık mendille kapatılması. Yanınızda mendil olmaması durumunda kapatma işleminin dirseğin iç kısmıyla yapılması
• Kişisel eşyaların ortak kullanımından sakınılması
• Kıyafetlerin 60-90 ℃ ısıda normal bir deterjanla yıkanması
• Lavabo ve kapı kolları gibi sık kullanılan yüzeylerin su ve deterjanla günlük temizliğinin sağlanması
• Bol sıvı tüketimine, sağlıklı ve dengeli beslenmeye, uyku düzenine dikkat edilmesi
• Yurt dışı seyahatlerinin iptal edilmesi ya da ertelenmesi
• Yurt dışı seyahati dönüşünde, ilk 14 günün evinizde geçirilmesi
• Düşmeyen ateş, öksürük ve nefes darlığı belirtileri olursa, maske takıp bir sağlık kuruluşuna başvurulması şeklindedir.

Diyabetli bireylerin diyabetle yaşamlarında, diyabet sağlık bakım ekibiyle daima işbirliği içinde olmaları önemlidir.

Fotoğraf Canva ve Unsplash aracılığıyla

Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu sitede sunulan içerikler ve materyaller sadece bilgilendirme amaçlıdır. Paylaşımlar tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.

Kaynaklar

1. www.saglik.gov.tr Erişim tarihi: 24.04.2020