Diyabet Eğitimi ve Diyabet Tedavisindeki Önemi

Diyabet eğitimi diyabet tedavisinin en önemli basamaklarından biridir. Diyabet hemşireleri ise; bakım ve tedavi, sağlığı koruma ve geliştirme, hastalık yönetimi, vaka yönetimi, liderlik, danışmanlık gibi mesleki rolleriyle birlikte diyabetli ve yakınlarının eğitiminde önemli rol üstlenir.

Diyabet eğitiminin önemine Joslin “Eğitim, diyabet tedavisinin bir parçası değil, tam tersine tedavinin bizzat kendisidir” sözüyle dikkat çekmiş isimlerden biridir.

Diyabeti ve diyabetle yaşamın gerekliliklerini öğrenmek, yaşam boyu süren ve alışkanlık gerektiren bir deneyimdir. Diyabetli ve yakınlarıyla yürütülen eğitim sürecinde, bilgi tek başına öğrenmeyi sağlamaz. Asıl önemli olan diyabet hastalığı ve diyabetle yaşam hakkında kazanılan bilgi ve becerilerin, diyabetlinin davranış değişimini desteklemesi ve diyabetli bireyi güçlendirmesidir.

Diyabet Takip ve Tedavi Basamakları Nelerdir?

Diyabet takip ve tedavisinde diyabetli bireyin/yakınlarının sorumluluk üstlenmesi önemlidir. Diyabetle sağlıklı bir yaşam için, diyabetli bireyin öz bakım bilinci kazanmış olması, öz disiplin sağlamış olması, kararlılığı, motivasyonu ve tedaviye uyumu ayrıca önem teşkil eder.

Diyabetin başlıca takip ve tedavi basamakları şunlardır:

• Diyabetli bireye özgü planlanmış medikal tedavi
• Diyabetli bireye özgü tıbbi beslenme planlaması
• Diyabetli bireye özgü fiziksel aktivite planlaması
• Bireysel kan şekeri izlemi ve kaydı
• Diyabet öz yönetim eğitimi ve öz yönetim desteğinin sağlanması
• İdeal kilo kontrolünün sağlanması
• Düzenli tıbbi kontrollerin yürütülmesi
• Genel sağlık kurallarına uyulması

Diyabet öz yönetimi eğitimi olarak da nitelendirilen diyabet eğitimi, diyabetin takip ve tedavi basamakları arasında önemli yer tutar. Diyabet eğitiminde en önemli hedef, diyabetli bireye diyabet öz yönetim alışkanlığı kazandırmaktır.

Diyabet öz yönetimi ise; diyabetli bireyin tedavi uyumunu sağlayan öz bakım davranışları olarak tanımlanmaktadır.

Diyabet öz yönetimi olarak tanımlanan, diyabetli bireyin sorumluluğunda olan bu davranışlar şu şekildedir:  

• Planlanan ilaç tedavisini düzenli yürütmesi
• Tıbbi beslenme tedavi planına uyması
• Bireysel fiziksel aktivite programını yürütmesi
• İdeal kilo kontrolünü sağlaması
• Kan şekeri izlemi gerektiğinde, önerilen sıklıkta yapması ve kayıt tutması
• Tıbbı kontrollerini aksatmadan sürdürmesi
• Diyabet sağlık bakım ekibiyle iletişim ve iş birliği içinde olması
• Sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanması ve sürdürmesi

Diyabet hemşirelerinin, diyabetli bireylere/yakınlarına diyabet öz yönetim eğitimi ve desteğinde önemli rolü bulunur.

Diyabet Eğitiminin Kapsamı Nedir?

Diyabetle yaşam diyabetliden, hastalığının tedavi-bakım sürecine etkin katılımını ve uyumunu bekler. Diyabetle yaşama uyumda gerekli olan, diyabetlinin kazandığı öz bakım davranışlarını kararlılıkla yürütmesidir. Diyabet öz yönetimi olarak nitelendirilen bu süreçteki başarı; diyabet hastalığı hakkında bilgi birikimi ve beceri kazanma deneyimini de beraberinde getirir.

Diyabet eğitimi, diyabetli bireylerin gereksinimlerini karşılayacak içerikte ve diyabet öz yönetimi için gerekli olan bilgi, beceri, davranış ve başa çıkma yöntemlerini sağlamayı amaçlayan nitelikte olmalıdır.

Diyabet eğitimi genel olarak şu konuları içerir:

• Diyabet hastalığının tanımı, süreci ve tedavi basamaklarıyla birlikte genel konuları
• Diyabet tanısı konulmuş bireyin rolleri, hakları ve sorumlulukları
• Bireysel ve kültürel olarak diyabetliye uygun tıbbi beslenme yönetimini günlük yaşama yerleştirme
• Diyabetli bireye uygun fiziksel aktivite planlamasını günlük yaşama yerleştirme
• Diyabette psikososyal uyumun önemi ve bu uyumu günlük yaşamla bütünleştirme
• Diyabette medikal ilaç tedavisini etkin yönetme
• Diyabet ile ilgili ilaç ve tıbbi malzemelerin, nereden ve nasıl temin edileceği
• Diyabette bireysel kan şekeri izlemi ve önemini kavrama. Gerekli olduğu durumlarda  idrar ve kan ketonunu izleme ve sonuçlarını diyabet öz yönetiminde kullanma
• Diyabetle yaşamda gelişebilecek olası akut komplikasyonları önleme, tanılama ve tedavi etme
• Diyabetle yaşamda gelişebilecek olası kronik komplikasyonları önleme, tanılama ve tedavi etme
• Diyabet sağlık bakımı ekibi üyelerinin rolleri, birlikte iş birliğinin önemi ve hangi durumlarda nasıl iletişim kurulacağı
• Diyabetle yaşamda sürekli diyabet öz yönetiminin önemi ve diyabet öz yönetimi desteğinin nasıl alınabileceği
• Diyabetle yaşamda genel sağlık alışkanlıklarının benimsenmesi
• Diyabette tıbbi kontrollerin önemi
• Diyabetle yaşamda geleceğe yönelik ulaşılabilir hedefler belirleme  ve uygulanabilir planlar oluşturma
• Diyabetle yaşamda stresle baş etme yöntemleri ve problem çözme yöntemleri
• Diyabette aile ve sosyal desteğin önemi
• Diyabette toplumsal kaynaklar, hizmetler, gruplar ve tüketici organizasyonları hakkında bilgilendirme

Diyabet Eğitimi Yaşam Boyu Olmalı

Diyabetle sağlıklı, huzurlu, mutlu ve zinde bir yaşam için, diyabetli bireyin öncelikle diyabet öz yönetiminde başarılı olmayı hedeflemesi gereklidir. Diyabet sağlık bakım ekibiyle ve diyabet eğitim hemşiresiyle sürekli iş birliği içinde olmak ayrıca önemlidir. Diyabetlinin öz bakım davranışlarını geliştirmesi ve sorumluluk üstlenmesi gerekir.

Diyabet eğitimi sürdürülebilir olmalı. Diyabetli olarak yaşam boyu diyabeti öğrenme yolculuğunuzdan keyif almalı ve öğrendiğiniz her bilgiyi kararlılıkla hayata geçirmelisiniz.

Diyabetle yaşam boyu öğrenme yolculuğunda bilinmesi gerekenler:

• Diyabet sağlık bakım ekibiyle birlikte, diyabet öz yönetim hedefleri belirlenmeli
• Diyabet eğitim kaynaklarına doğru kanallar aracılığıyla ulaşmaya özen gösterilmeli
• Diyabetle ilgili doğru kaynaklar okunmalı ve gerektiğinde hatırlatıcı ufak notlar alınmalı
• Yazma alışkanlığı kazanılarak diyabet günlüğü ( kan şekeri izlem kaydı, besin tüketim kaydı, egzersiz kaydı vb.) tutulmalı
• Parmaktan ya da sürekli glikoz ölçüm sistemleriyle bireysel kan şekeri izlemi varsa, raporlar diyabet sağlık bakım ekibiyle belli aralıklarla değerlendirilmeli
• Tedaviyle birlikte besin, egzersiz ve kan şekeri ilişkisini görebilmek için, gerektiğinde günlük ya da haftalık besin tüketim kaydı ve egzersiz takip kaydı tutulmalı
• Diyabet öz yönetim sürecinde, kişi kendini motive edecek küçük ödüller koymalı
• Diyabet öz yönetim desteği sağlayacak teknolojik gelişmeler takip edilerek, imkânlar ölçüsünde hayata katılmalı
• Diyabetle ilgili online eğitim programları ya da diyabetle ilgili bloglardan yararlanılabilmeli
• Başka diyabetlilerle tanışılarak, gerektiğinde fikir alışverişi yapılmalı ve deneyimler paylaşılmalı
• Başka diyabetlilerin başarı hikâyelerinden ilham alınmalı
• Diyabetle yaşamda diyabetli bilgisiyle birlikte bilgeliğini de arttırmalı

Diyabetle yaşam ömür boyu süren bir yolculuktur. Diyabet eğitiminin size kattıklarıyla, diyabete ve diyabetle yaşama dair öğrendiğiniz her bilgi yolculuğunuzu kolaylaştırır.

Diyabetle yaşamda, siz doğru bilgilerinizle diyabetin uzmanı olun. Diyabetle sağlıklı bir yaşam için, diyabet eğitiminin öneminin daima farkında olun.

Fotoğraf Carolyn V ve Unsplash aracılığıyla

Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu sitede sunulan içerikler ve materyaller sadece bilgilendirme amaçlıdır. Paylaşımlar tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.