Gebelik Diyabeti

Gebelik diyabeti, Gestasyonel Diabetes Mellitus (GDM) olarak da adlandırılır. Gebelikte diyabet sorunu, gebelikte başlayan ve ilk olarak gebelik sürecinde tanısı konulan glikoz tolerans bozukluğudur.

Gebelik diyabetinde geçici olmakla birlikte, gebelik süresince devam eden kanda şeker yüksekliği sorunu gelişir.

Dünyanın farklı coğrafi bölgelerine göre değişmekle birlikte, gebelikte diyabet görülme sıklığı %1-14 şeklinde değişir.

Doğurganlık çağındaki kadınlarda obezite (şişmanlık) sorununun artmasıyla beraber, hem gebelikte diyabet sorunu gelişir. Hem de bu kişilerde doğum sonrası tip 2 diyabet hastalığı riskinde artış yaşanır.

Gebelik Diyabeti Nedir?

Gebelik diyabeti, gebelik sürecinde kanda şeker seviyesinin normal değerlerden daha yüksek değerlere yükselmesi durumudur.

Gebelik diyabeti sorunu gelişen kadının, doğum sonrası kanda şeker seviyesi normale dönse dahi yaşam boyunca tip 2 diyabet olma riski yüksektir. Gebelikte bu sorunu yaşamış kişiler, her gebelik durumunda gebelik diyabet riski taşırlar.

Gebelik esnasında anne karnındaki bebek, gereken enerji ihtiyacını anneden karşılar. Gebelikte annenin metabolizması ve hormonları, bebeğin gerekli enerji ihtiyacını karşılayacak şekilde yeniden düzenlenmiş haldedir. Gebelik sürecinde plasentanın annenin kan şekerini yükseltici bir etkisi olur. Gebe kadınların çoğunda gebeliğe bağlı gelişen bu değişiklikler kanda şeker seviyesini hedef değerlerde tutar. Fakat tip 2 diyabet hastalığına yatkınlığı olan kadınlarda bu durum gebelik diyabeti gelişmesine neden olur.

Gebelik Diyabeti İçin Neler Risk Oluşturur?

Gebelik diyabeti sorunu gelişmesinde olası risk faktörleri, genetik ve çevresel risklerdir. Bu riskler gebelikten önce var olabildiği gibi gebelik esnasında da gelişebilir. 

Gebelik diyabeti için risk oluşturan faktörleri size şöyle sıralayabilirim:

Genetik risk faktörleri

• Yaş
• Genetik yatkınlık
• Etnik köken
• Annenin doğum sırası

Çevresel risk faktörleri

• Gebe kalma yaşının ileri olması
• Artmış doğum sayısı
• D vitamini düzeyinin düşük olması
• Doymuş yağlardan zengin bir beslenme alışkanlığı
• Önceki gebeliklerde yaşanan sorunlar (Konjenital malformasyonlar, ölü doğum hikâyesi,  bebekte gelişen genetik sorunlar, sezeryan doğum vb.)
• Çoğul gebelik
• Boy kısalığı
• Günlük yaşam alışkanlıkları
• Gebelik öncesi fazla kilo sorunu ve yüksek beden kütle indeksi
• Gebelikte aşırı kilo alma durumu
• Anne karnında bebekte gelişim geriliği sorunu

Gebelik Diyabeti İçin Tanı Yöntemi

Gebelikte diyabet tanısı koymak amacıyla, çeşitli kuruluşlar tarafından güncellenmiş farklı tanı kriterleri kullanılır. Böylece gebelik diyabetinin tedavisini, sonuçlarının önceden tespitini ya da tahmin edilmesini sağlayan değerlerin belirlenmesinde belli özellikleri taşıyan kadınlar sınıflandırılır.

Gebelik diyabeti tanısının konulması amacıyla, kişiye yapılan şeker yükleme testinde (OGTT) farklı miktarlarda glikoz (şeker) içeren iki farklı (aşamalı) uygulama kullanılabilmektedir.  

Gebelik Diyabetinin Neden Olduğu Sorunlar

Gebelik diyabeti gelişen annede ya da bebeğinde, gebelik boyunca veya doğum sonrasında kısa süreli ya da uzun süreli bazı sağlık sorunları gelişebilmektedir. Bu sorunlar şöyle sıralanabilir:

Annede gelişen sorunlar

Kısa süreli:

• Obezite
• Diyabet
• Sezeryan doğum
• Yüksek tansiyon

Uzun süreli:

• Metabolik sendrom
• Obezite
• Tip 2 diyabet
• Yüksek tansiyon
• Kardiyovasküler hastalıklar

Bebekte gelişen sorunlar

Kısa süreli sorunlar:

• Genetik hastalıklar (Makrozomi)
• Doğumun zorlu geçmesi
• Neonatal hipoglisemi (Yenidoğanın kan şekerinin düşüklüğü)
• Yenidoğanın kanda bilurubin seviyesinin artması (Hiperbillurinemi), sarılık
• Kalsiyum ve magnezyum bozuklukları
• Solunum güçlüğü sendromu
• Erken doğum

Uzun süreli sorunlar:

• Metabolik sendrom
• Obezite
• Tip 2 diyabet
• Kardiyovasküler risk

Gebelik Diyabetinde Tedavi

Gebelik diyabeti tedavisinin amacı; kandaki şeker seviyesini gebelik için normal kabul edilen aralıkta tutabilmek olur. Bu amaçla; gebelik diyabetinde kişiye öğün öncesi kanda açlık şeker düzeyi bakılması ve her öğün sonrası 1. ve 2. saatlerde parmaktan kan şekeri takibi önerilir.

Gebelik diyabetinin başlıca tedavi basamakları ise şöyledir:

• Bireysel tıbbi beslenme planı
• Bireye özgü egzersiz planlaması
• Düzenli kan şekeri izlemi ve kaydı
• Sağlıklı yaşam alışkanlıkları sürdürülmesi
• Glisemik hedefler sağlanamazsa, gereksinim halinde insülin tedavi planı
• Gebelik boyunca kilo alımı ve kilo alım hızıyla birlikte kilo takibi
• Gebeliğin seyri ve yatak istirahati gibi değişkenlerle birlikte bireye özgü planlama

Sağlıklı bir yaşam için gebelik diyabetine yönelik, gebelik durumunda kadınlara gebelik diyabetiyle ilgili risk faktörleri hakkında gerekli bilgilendirmenin yapılması ve düzenli kan şekeri kontrolüyle riskin azaltılabileceğinin unutulmaması önemli.

Fotoğraf ve video Canva aracılığıyla

Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu sitede sunulan içerikler ve materyaller sadece bilgilendirme amaçlıdır. Paylaşımlar tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.

Kaynaklar

1. Krishnaveni, G.V., Hill, J.C., Veena, S.R., Geetha, S., Jayakumar, M.N., Karat, C.L. ve diğerleri. (2007). Gestational diabetes and the incidence of diabetes in the 5 years following the index pregnancy in South Indian women. Diabetes Research and Clinical Practice, 78 (3), 398-404
2. American Diabetes Assosiciation (2004). Gestational diabetes mellitus. Diabetes Care, 27: 88. 92.
3. Petry, C. (2014). Gestational Diabetes: Origins, Complications, and Treatment: CRC Press
4. Houshmand, A., Jensen, D.M., Mathiesen, E.R., Damm, P. (2013). Evolution of diagnostic criteria for gestational diabetes mellitus. Acta Obstetricia Et Gynecologica Scandinavica, 92 (7), 739-745.
5. Ryan, E. (2011). Diagnosing gestational diabetes. Diabetologia, 54 (3), 480- 486.
6. Coustan, D.R. (2013). Gestational diabetes mellitus. Clinical Chemistry, 59 (9), 1310-1321.
7. Arshad, R., Karim, N.,Hasan, J.A. (2014). Effects of insulin on placental, fetal and maternal outcomes in gestational diabetes mellitus. Pakistan Journal of Medical Sciences, 30 (2), 240.