Diyabet Öz Yönetimi Desteği ve Ergoterapi

Diyabet öz yönetimi desteği, diyabetle yaşamda önem taşır. Ergoterapi ise kişi merkezli yaklaşım doğasıyla diyabet öz yönetim desteğinde değerli katkılar sağlayan bir uzmanlık alanıdır.  

Ergoterapistler; diyabetli bireylere yaşamlarında öğrenmeleri ve uygulamaları gereken diyabet öz yönetimi sorumluluklarını, günlük yaşam alışkanlıklarıyla bütünleştirmelerinde destek olurlar.

Bu yazımda siz değerli okuyucularıma diyabet öz yönetimi desteği sürecinde ergoterapinin önemine değinmek istedim.

Diyabetle Yaşamda Kişi Merkezli Yaklaşım ve Ergoterapi

Kişi merkezli yaklaşım anlayışında, kişi ve ailesinin yaşamında günlük aktivitelerinde karar verme sorumluluğu alması gerektiği fikri savunulur. Kişi merkezli yaklaşımda, kişilerin fiziksel ve duygusal destekler konusunda bilgilendirilmesi ve etkili iletişim önem taşır.

Diyabetle yaşamda kişi merkezli yaklaşımda, diyabetlinin günlük yaşam aktivitelerinin doğru organize edilmesi ve diyabetlinin güçlendirilmesi hedefler arasındadır.

Ergoterapinin temel hedefleri şunlardır:

• Kişinin günlük yaşam aktivitelerine etkin katılımını sağlamak
• Kişinin bağımsız yaşam sürdürmesine yönelik becerilerini geliştirmek
• Kişinin iletişim becerilerini geliştirmesini sağlamak

Ruhsal ya da fiziksel kısıtlıkları olan birçok kişide ergoterapi, hastalıklara ve günlük yaşama uyumda kişilere önemli destek sağlar.

Diyabet Öz Yönetimi Desteğinde Ergoterapi Nasıl Katkı Sağlar?

Diyabet öz yönetimi; diyabetle yaşamda sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kazanılması ve sürdürülmesi, hastalığın fiziksel ve psikososyal sonuçlarının, tedavisi ve bakımının etkin yönetilmesi amacıyla diyabetlinin kazandığı öz bakım becerilerini kararlılıkla yürütmesidir.

Diyabet öz yönetimi desteğinde ergoterapinin sağladığı katkılar şu şekilde sıralanabilir:

• Diyabetlinin daha üretken ve anlamlı bir çabayla, günlük yaşam aktivitelerine katılımının kolaylaştırılması
• Diyabetlinin yetenekleri, bulunduğu çevrenin özellikleri, bireysel aktivitelerinin özel gereksinimleri de dikkate alınarak yaşam doyumunu arttıracak şekilde desteklenmesi
• Diyabet öz yönetim sorumluluklarını etkin biçimde uygulayabilmesinde gerekli uyarlamaları kişiselleştirmesinin sağlanması
• Diyabetli bireyin, diyabet öz yönetim gerekliliklerini yerine getirmesi ve günlük yaşam alışkanlıkları ile birleştirmesinde desteklenmesi   
• Diyabetlinin hastalığına bağlı şikâyet ya da sorunlarıyla etkili baş edebilmesi ve yönetebilmesinin desteklenmesi
• Diyabetle yaşamda stresle etkili baş etme tekniklerinin öğrenilmesinin sağlanması
• Diyabetlinin fiziksel ve psikososyal sağlık ve zindeliğinin desteklenmesi için, baş etme stratejilerinin hazırlanması
• Diyabetlinin günlük yaşam alışkanlıkları, rutinleri ve yaşam biçimi uyarlamalarının geliştirilmesi
• Diyabetle yaşamda yorgunluğun azaltılması ve fiziksel taleplerle baş edebilmesinde günlük aktiviteler için gerekli enerji koruma ve aktivite uyumlandırma tekniklerine yönelik stratejiler geliştirilmesi

Ergoterapi kişi merkezli yaklaşım sağlaması yönüyle, diyabetlinin öz yönetimini desteklemede önemli katkı sağlar. Ergoterapi yeni tanı almış ya da uzun yılardır diyabeti olan kişilerde, diyabet öz yönetiminde karşılaşılan zorlukları ve günlük yaşamı etkin yönetmeyi destekler.

Diyabetli Bireylerde Ergoterapist Desteği

Amerikan Diyabet Eğitimcileri Birliği’ne göre diyabet yönetiminde gerekli öz bakım davranışları şunlardır:

• Sağlıklı beslenme alışkanlığı
• Aktif yaşam sürdürme
• Bireysel bakım ve izlem
• Tıbbi ilaç tedavisini etkin yürütme
• Problem çözme yeteneği
• Etkili başa çıkma yöntemi
• Olası risklerin azaltılması

Amerikan Diyabet Eğitimcileri Birliği’ne göre ergoterapistler diyabet öz bakım ekibinde yer alması gereken meslek uzmanları arasındadır. Ergoterapistler kişi merkezli bütünsel yaklaşımları yoluyla, günlük yaşam aktivitelerinin performansında fiziksel, bilişsel, psikososyal ve duyusal yönlerini ele alarak diyabetliye destek rolünde olurlar.

Diyabetle Yaşamda Ergoterapinin Önemi

Diyabetin neden olduğu fonksiyonel kısıtlamalar ve olası sağlık sorunlarından dolayı diyabetlilerin kimi zaman farklı destek hizmetlerine gereksinimi olabilir. Bunlar; evde bakım hizmeti, rehabilitasyon desteği, günlük yaşam aktiviteleri eğitimi, uyarlanmış teknoloji desteği, toplumsal uyum programları, psikososyal destek girişimleri, wellness programları, bütünsel sağlık yaşam yönetimi gibi hizmetler olabilir. Bu alanlarda diyabetliler ergoterapi hizmetinden ayrıca yararlanabilmektedirler.

Ergoterapi desteğinin diyabetli bireylere sağladığı katkılar başlıca şu şekildedir:

• Diyabetle yaşam biçiminin düzenlenmesi
• Diyabetle yaşamda sağlığın arttırılması
• Diyabetlinin öz bakımında bağımsızlığının desteklenmesi
• Diyabetle yaşamda olası sağlık sorunlarına yönelik risklerin azaltılması ve daha sağlıklı bir yaşam biçiminin geliştirilmesi
• Diyabetlilere öz yönetim davranışlarını geliştirilmelerine ve sürdürmelerine rehberlik edilmesi
• Diyabetin komplikasyonlarıyla baş etmede iyileştirici ve dengeleyici olabilecek stratejilerin geliştirilmesi
• Diyabete bağlı şikâyetlerin azaltılması için çeşitli tıbbi bakım ve tedavi süreçlerinin takibiyle birlikte, diyabetlilerin anlamlı aktivitelerin içinde olmalarının sağlanması
• Diyabetik beslenmeye yönelik sağlıklı gıda seçimleri ve güvenli pişirme yöntemlerinin desteklenmesi
• Diyabetlilerin yemek hazırlama aktiviteleri sırasında beslenme planına uyumunun artırılması ve beslenme planına uyumunda engellerin belirlenmesi
• Diyabetle yaşamda bireysel egzersiz ve fiziksel aktivite programının, güvenli ve uygun biçimde günlük yaşama dahil edilmesinin sağlanması
• Tıbbi ilaçların alımı ve organizasyonunda gerekli desteğin sağlanması
• Temel hijyen gereksinimleri, düzenli ayak muayenesi, uygun ayakkabı seçimi, koruyucu ayak bakımı ve güvenlik önlemlerinin diyabetlinin günlük yaşam alışkanlıklarına dahil edilmesinin sağlanması
• Diyabetlilerin isteklerinin ve önceliklerinin belirlenmesinde işbirliği sağlanması
• Görme problemi olan diyabetlilerde insülin uygulama, kan şekeri ölçümü ve kaydı gibi uygulamalar için uyarlanmış gerekli araç ve gereç kullanımının öğretilmesi
• Kan şekeri izleminde etkin kullanılacak stratejilerin öğretilmesi ve yürütülmesi
• Diyabete bağlı olası komplikasyonların önlenmesi ve vücut fonksiyonlarının sürdürülmesinde, diyabetlilerin anlamlı aktivitelerin içinde olmalarının sağlanması

Son Söz

ABD’ de ergoterapistlik sağlık meslekleri arasında önemli bir yerdedir. Ülkemizde ise sınırlı sayıda yetişmekle birlikte, geleceğin meslekleri arasında yerini alacağı öngörülmektedir. Ergoterapistlerin çalışma alanları ise başlıca; hastaneler, bakım merkezleri, özel dal merkezleri, ev hizmetleri ve okullar şeklindedir.

Diyabet öz yönetimi desteğinde önemli rolleri nedeniyle ergoterapistlere, diyabet öz bakım ekibinde daha fazla yer verilmesi önem arz eder.

Fotoğraf Canva ve Unsplash aracılığıyla

Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu sitede sunulan içerikler ve materyaller sadece bilgilendirme amaçlıdır. Paylaşımlar tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.

Kaynaklar

1. Gage M. 1995. Re-Engineering of Health Care: Opportunity or Threat for Occupational Therapists? Canadian Journal of Occupational Therapy. 62 (4): 197-207.
2. Bondoc, S., Siebert, C. (2010). The role of occupational therapy in chronic disease management. Retrieved fromFacts/Chronic-Disease-Management.aspx
3. American Diabetes Association. Classification and diagnosis of diabetes. Sec. 2. In Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care. 2015;38 (1): 8–16. 22.
4. Haltiwanger P, Galindo D. Reduction of Depressive Symptoms in an Elderly Mexican-American Female with Type 2 Diabetes Mellitus: A Single-Subject Study. Occup. Ther. Int. 2013; (20):35–44.
5. American Diabetes Association. Strategies for improving care. Sec. 1. In Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care. 2015; 38 (1): 5–7.
6. Hwang JE, Truax C, Claire M, Caytap AL. Occupational Therapy in Diabetic Care-Areas of Need Perceived by Older Adults with Diabetes. Occupational Therapy in Health Care. 2009; Vol. 23(3).
7. Pyatak EA. The Role of Occupational Therapy in Diabetes Self-Management Interventions occupation, Participation and Health. 2011; Vol. 31, No.2, 2011.