Akademik Öğrenim Süreçlerinin Yönetilmesinde Koçluk Desteği

Kariyer yolculuğumuzun önemli evrelerinden biri de akademik öğrenim sürecimizdir. Akademik hayatımızın başlangıç dönemlerine kıyasla, lisansüstü öğrenim dönemimiz farklı dinamikleri olan bir süreçtir. Akademik öğrenim süreçlerinin etkili yönetilmesinde danışmanlık desteğiyle birlikte, gereksinim halinde koçluk desteği almamız hedeflerimize daha kolay ulaşmamızda katkı sağlar.

Sağlık bilimleri ve sosyal bilimleri alanlarında lisans eğitimlerimle birlikte, her iki alanda da lisansüstü eğitim süreçlerim oldu. İki ayrı alanda da akademik eğitimlerimin, mesleki ve profesyonel gelişimime değerli katkılar sağladığını söyleyebilirim. Özellikle akademik lisansüstü eğitimlerim süresince danışmanlarımın desteğine minnettarlığım sonsuz elbette.

Akademik hayatımın o zamanlarda ki zorluklarını hatırladığımda… O süreçleri daha etkili yönetebilmek, hedeflerime rahatlıkla ulaşabilmek ve karşılaştığım zorlukların üstesinden gelebilmek için akademik koçluk desteği almak gelişim yolculuğuma ayrıca katkı sağlardı.

Profesyonel gelişim yolculuğumda koçluk yetkinliği kazanmak amacıyla aldığım, ICF akredite ileri koçluk eğitimlerim neticesinde…. Şimdi o yıllarıma ve yaşadığım zorluklara farklı bir bakış açısıyla bakıyorum.

Nihayetinde koçluk; yaşamın her alanında potansiyelimizi keşfetmemiz, bakış açımızı genişletmemiz, farkındalığımızı güçlendirmemiz, hedeflerimize daha kolay ulaşmamız için öğrenme, gelişim ve dönüşüm sağlayan metodolojik bir yaklaşım tarzıdır.

Günümüz koşullarında iş ve özel yaşamımız dahil, yaşamımızın birçok alanında koçluk desteğine ihtiyaç duyabiliriz. Kişisel, profesyonel ve kariyer gelişim yolculuğumuzda koçluk desteği almak bizi hedeflerimize daha hızlı taşır. İş yaşamında birçok profesyonelin koçluk ve liderlik becerisi kazanarak gelişim süreçlerini desteklemesi, profesyonel yaşamlarına ayrıca katkı sağlar. İş yaşamı, kariyer, sağlık ve eğitim alanında sıklıkla tercih edilen etkili bir yaklaşım olan koçluğun, akademik yaşamda lisansüstü süreçlerin yönetilmesinde de güçlü bir araç olduğu görülür.

Bu yazımda siz değerli okurlarım için akademik koçluğa ve önemine değinmek istedim.

Gelişim Yolculuğumuzda Koçluk Yaklaşımının Önemi Nedir?

Koçluk kişinin öğrenme, gelişim, değişim ve dönüşüm sürecini destekleyen önemli bir yaklaşımdır. Bununla birlikte; kişinin hedeflerine daha kolay ulaşmasına katkı sağlayan güçlü ve etkili bir araçtır. Kişinin öz farkındalığını geliştirmeyi, bakış açısını genişletmeyi, kendisiyle ve başkalarıyla iletişimini güçlendirmeyi kolaylaştırır.

Kişinin kendiyle ilgili öz değerlendirme yaparak derin iç görü ve farkındalık kazanmasını, eylem adımlarını planlayarak kararlılıkla sorumluluk almasını sağlar. Bunların dışında kişinin hedeflerini daha kolay gerçekleştirmesine olanak sağlar. Beraberinde kişinin potansiyelini gerçekleştirmesine, performansını arttırmasına ve yaşamında iyi oluş halini desteklemesine de katkı sağlar.

Koçluk desteği alan kişiler mevcut durumlarını, öz değerlerini, güçlü yanlarını, gelişim alanlarını, kendilerini sınırlayan düşüncelerini ve inançlarını değerlendirme olanağı yakalar. Planladıkları hedeflerine ulaşabilecekleri bilgi ve becerileri kazanarak, kazanımlarını ve belirledikleri eylem adımlarını daha rahat yaşamlarına yansıtırlar. Koçluk sürecinde kişi gündem konusunu kendi belirler. Kazanımlarını hayatına yansıtarak, kararlarının ve eylem adımlarının sorumluluğunu üstlenme, kararlılıkla adım atma cesareti kazanır. Koçluk desteğinin kişilere sağladığı diğer katkılar ise şunlardır:

• Öz farkındalığın ve öz kabulün artması
• Hedeflerin netleştirilerek, hedeflere ulaşma becerilerinin gelişmesi
• Öz değerlerin netleştirilmesi
• Öz güven algısının desteklenmesi
• İletişim ve problem çözme becerilerinin gelişmesi
• Daha iyi geri bildirimle deneyimlerin güçlendirilmesi
• Etkili düşünme becerileri ve davranış değişikliklerin desteklenmesi
• Yaşam isteklerine yönelik farkındalığın artması
• Zorlukları ve engelleri belirleyebilme yeteneğinin gelişmesi

Akademik Koçluğun Önemi

Akademik koçluğun ne olduğuna bakacak olursak; kişilerin akademik yaşamlarının her devresini ve lisansüstü öğrenim süreçlerini yönetmelerini destekleyen bir yaklaşım tarzıdır. Öğrenim hayatlarında kişilerin kendilerini değerlendirdikleri, hedeflerini netleştirdikleri, bakış açılarını genişlettikleri ve farkındalıklarını yaşamlarına yansıttıkları destekleyici bir öğrenme ve gelişim sürecidir.

Akademik koçluk süreci, koçluk desteği alan kişilerin:

• Akademik yaşamlarında ve öğrenim süreçlerinde sınırlarının netleştirildiği
• Engellerinin veya fırsatlarının belirlendiği
• Kariyer ve yaşam hedeflerinin netleştirildiği
• Akademik ve özel yaşamın birlikte derinlemesine değerlendirilerek uygun eylem adımlarının planlandığı
• Kararlılıkla sorumluluk almanın ve uygun adımları atmanın cesaretlendirildiği etkili bir süreçtir.

Akademik yaşamlarında koçluk desteği alan kişinin görüşmeye getirdiği başlıca günden konuları şunlar olabilir:

• Akademik yaşamındaki beklentileri
• Kişisel ve profesyonel hedefleri
• Kariyer gelişimini planlayarak etkin yönetme
• Etkili zaman ve stres yönetimi
• Bilimsel yayın yazma ve yayınlama süreçlerini yönetme
• Motivasyon kaynaklarını keşfetme ve zenginleştirme
• Gelecek kariyer fırsatlarını değerlendirme
• Akademik yeterlilikle ilgili kaygıları ve beklentileri

Öğrenim gören kişilerin danışmanlık sürecinde; genelde akademik konular yer alır. Bu süreçte kişilerin uzmanlık alanında bilgi ve deneyimlerini derinleştirme, bilimsel araştırmalar planlama ve yürütme gereksinimleri olur. Ayrıca akademik yayın yazma ve yayınlama, akademik hayatın gereklilikleri ve zorlukları yine gündem konuları arasında olabilir.

Akademik koçluk desteğinin başlıca amaçları ise genelde şunlardır:

• Kişinin mevcut durumun ve önceliklerinin belirlenmesi
• Hedeflerinin netleştirilmesi ve uygun eylem adımlarının planlanması
• Danışmanlık ilişkilerinin etkili yönetilmesi
• Akademik yeterlilik sürecinin yönetilmesi
• Üniversite ve iş ilişkilerinde denge kurulması
• Özgüven ve öz değer algısının güçlendirilmesi
• Profesyonel ve kişisel gelişimin sürdürülmesi
• Bireysel ve duygusal zorlukların aşılması
• İş ve yaşam dengesinin sağlıklı kurulması

Akademik Yaşamda Lisansüstü Süreçlerin Yönetilmesinde Yaşanan Sorunlar Nelerdir?  

Lisansüstü ve doktora öğrencilerinden eleştirel ve analitik düşünme, problem çözme ve etkili karar alma, teorik ve pratik bilgileri içselleştirme, öğrenme deneyimini zenginleştirme, ekip çalışmalarında sorumluluk alma, yaratıcı ve özgün düşünme, sürekli öğrenme becerisi kazanma, profesyonel ve kişisel gelişimini sürdürme becerileri beklenir.

Akademik hayatta lisansüstü süreç yönetiminde, öğrencilerinin karşılaştığı başlıca sorunlar şu şekilde sıralanabilir:  

• İletişim sorunları
• Akademik ve kariyer hedeflerinde uyumsuzluk
• Kariyer hedeflerinin ve vizyonun netleştirilmemesi  
• Öğrencilerin veri tabanlarına ve kütüphane hizmetlerine ulaşım sorunları
• Lisansüstü süreçlerin yeterli zamana yayılmaması
• Akademik yeterlilik noktasında metodolojik problemler
• Yabancı dil problemlerinden kaynaklı durumlar
• Uygulama izni sıkıntıları
• Uzmanlık alanında yetersizlikler
• Alanında gerekli bilimsel literatüre hâkim olamama sorunları
• Bürokratik engellerin aşılamaması
• İş ve akademik yaşam dengesini kuramama
• Ekonomik zorlukların yönetilememesi
• Uygun olmayan iş yaşamı koşulları
• İş ve yaşam dengesinin sağlanamaması

Akademik öğrenim sürecinde öğrencilerden kaynaklanan bireysel problemler genelde; iletişim becerileri, uzmanlaşma becerileri, problem çözme veya zaman yönetimi gibi konular olabilir. Ayrıca çatışma yönetimi, kültürel farkındalık, çalışma etiği, proje yönetimi ve iş yönetimi gibi konularda dikkat çeker. Çalışmalara baktığımızda doktora öğrencilerinin olası sorunlarının kaynağının genelde danışmanlık ilişkilerinden, iş yükünden veya kendi öğrenme durumlarından kaynaklandığı görülür. Ayrıca sürekli değerlendirilmeden, rekabetçi ortamdan, sınırlı kaynaklardan, araştırma süreçlerinden, özel hayat dengesiyle ilgili problemlerden ve akademik yazma becerileri eksikliğinden de kaynaklı problemlerinin olduğu görülür.

Lisansüstü süreçlerin yönetilmesinde öğrencilerin bireysel problemlerine yönelik literatürde geçen bazı çalışmalara bakıldığında şu sonuçlar karşımıza çıkar:

• Yılmazlık becerilerinin yetersizliği
• Yaşamda iyi oluş haliyle ilgili sorunlar
• Erteleme davranışları ve atalet
• Etkin zaman yönetimi ve planlama sorunları
• Kişiyi sabote eden düşünceler ya da inançlar
• Akademik başarısızlık olasılığı
• Öz değerlerin netleştirilmemesi
• Akademik yaşamda stresle başa çıkma sorunları

Akademik Koçluk ve Danışmanlık Süreci Arasındaki Farklar Nelerdir?

Akademik koçluk desteğinde; lisansüstü öğrenim sürecinde olan bireylerin genel yaşam alanlarında sınırlarının belirlenmesi, profesyonel yaşamlarının değerlendirilmesi, hedeflerinin netleştirilmesi veya akademik hayatlarıyla ilgili o anki gündem konularına odaklanılır.

Akademik danışmanlıkta öğrenim gören kişiyle kurulan ilişki; bilimsel ve akademik alanda danışmanın uzmanlık alanında bilgi ve deneyimlerinin aktarılarak, belli bir süre rehberlik edildiği bir süreçtir. Akademik koçluk ilişkisinde ise; koçluk desteği alan kişinin uzmanlık alanıyla, koçun benzer uzmanlık alanına sahip olması gerekmez. Akademik koçluk ilişkisinde; koçluk desteği alan kişinin olası engellerini, duyarlı olduğu konularını, kaygılarını, gelişim gereksinimi hissettiği alanlarını ya da hedeflerini yansıtabildiği iş birliğine dayalı bir süreç gerçekleşir.

Koçluk sürecinde, koçluk alan kişinin sorularla iç görü ve farkındalık kazanmasına destek olunur. Beraberinde potansiyelini keşfetmesine, sürekli öğrenme ve gelişimine, farklı bakış açısı ve fikir geliştirerek kendi çözüm yollarını bulmasına, farkındalığını geliştirerek eylem adımlarını planlamasına ve sorumluluk almasına destek olunur. Akademik koçluk sürecinde ise; stres ve zaman yönetimi, kariyer ve yaşam hedefleri, stratejik planlama, beklentiler, motivasyon kaynaklarının keşfedilmesi, bilimsel yayın yazma süreçleri, gelecek kariyer fırsatları, akademik yaşamla ilgili gelecek beklentileri gibi konular gündem konusu olabilir.

Akademik danışmanlık sürecinde akademik yaşamın konuları, akademik kararlar, öğrenme süreciyle ilgili olası zorluklar genelde yer alır. Akademik koçluk sürecinde ise; akademik yaşamla ilgili stresin yönetilmesi, danışmanla ilişki yönetimi, akademik yeterlilik kaygısı, üniversite ve iş ilişkilerinin dengelenmesi, kişisel ve profesyonel ilişkilerin yönetilmesi, danışmanlık sürecinden etkin faydalanma gibi konular yer alabilir.

Akademik Yaşamda Koçluk Desteği Başka Hangi Katkılar Sağlar?

Akademik hayatında lisansüstü eğitim alan öğrencilerden, belirlenmiş uluslararası değerlendirme ölçütlerine göre belli kazanımlar elde etmesi beklenir. Bu kazanımlar; uzmanlaşmış problem çözme becerileri, eleştirel farkındalık, özerklik kazanma, özgün düşünme, farklı bilgiler arasında entegrasyon, karmaşık öğrenme durumlarını yönetmek ve dönüştürmek olabilir. Bununla birlikte akademik hayatta profesyonel sorumluluk almak, yaratıcı düşünme, profesyonel gelişim, alanında uzmanlık kazanma ve derinleşme, alanında etkin kişi olma, analitik düşünme, sürekli öğrenmeye yönelik adanmışlık beklenir.

Akademik öğrenim hayatında etkili öğrenme süreci; aktif, etkileşimsel, içsel motivasyon odaklı ve yaşam boyu öğrenme şeklinde gerçekleşir. Koçluk pratikleriyle yapılandırılmış bir öğrenme modeliyle bu süreç doğal olarak kendiliğinden daha kolay gerçekleşir. Bütünsel dinleme, güçlü sorular sorma, problem çözme ve karar alma becerisi kazandırma, öz değerlendirme yaparak iç görü kazanma desteği ile koçluk süreci kişiye ayrıca etkili bir öğrenme deneyimi yaşatır. Koçluk desteği alan kişiler hedeflerine ulaşabilecekleri bilgi ve becerileri kazanarak, yeni rolleriyle akademik yaşamlarında stratejik adımlar atma konusunda süreci hızlandırırlar.   

Akademik koçluk desteği lisansüstü öğrenim süreçlerinde gelişimin ve verimliliğin artmasında ayrıca katkı sağlar. Akademik yaşamda danışmanlar akademik başarıya genelde teknik açıdan destek sağlar. Profesyonel koçlar ise; kişinin iş ve eğitim hayatını dengelemek için sosyal ve duygusal baş etme mekanizmalarını etkili kullanması konusunda kişiye destek sağlar. Böylece akademik yaşamda beklenen performansın gösterilmesi desteklenerek; yaratıcılık, verimlilik ve üretkenlik de artar. Koçluk teknikleriyle harmanlanan akademik danışmanlık sürecinde ise; bütünsel dinleme, öğrenciyi odağına alma, ileriye taşıyacak güçlü sorularla öğrencilerin kendi seçeneklerini ve motivasyon kaynaklarını keşfetmeleri sağlanır. Ayrıca öğrencilerin potansiyellerini ortaya çıkarmaları ve hesap verebilirliklerini geliştirme olanağı sağlanır. Akademik danışmanlar metodolojik olarak tam bir koçluk seansı yapmasalar da kazandıkları koçluk yetkinlikleri ve teknikleriyle danışmanlık becerilerini güçlendirebilirler. Böylece öğrencilerinin akademik süreçlerinde üretkenliklerini ve verimliliklerini arttırmalarını destekleyebilirler.

Sonuç Olarak

Akademik koçluk desteği lisansüstü öğrencilerin farkındalıklarını güçlendirerek, profesyonel gelişimi destekleyen metodolojik bir yaklaşım olarak daha sık tercih edilebilir. Akademik koçluk desteğiyle; akademik öğrenim döneminde öğrencilerin kişisel ve mesleki becerilerinin gelişimine katkı sağlanır. Ayrıca stres ve zaman yönetimi becerilerinde, bilimsel yayın yazma becerilerinde gelişimleri desteklenebilir. Akademik koçluk desteği öğrencilerin motivasyon kaynaklarını keşfetmelerini sağlayarak, motivasyonlarını daha sürdürülebilir kılmalarına katkı sağlayabilir. Beraberinde kendilerini sabote eden düşünce yapılarını fark ederek mükemmelliği ve erteleme sorununu aşmalarına yardımcı olur.  Üretkenliklerini ve verimliliklerini geliştirmelerine, yılmazlık becerilerini geliştirerek iyi oluş hallerini desteklemelerine katkı sağlar.

Akademik koçluk desteğinin yanı sıra, koçluk yetkinlikleriyle güçlendirilmiş akademik danışmanlık desteği akademik yaşamda üretkenliğin ve verimliliğin arttırılmasını destekleyebilir. Bu nedenle akademik koçluğun üniversite ortamlarında yaygınlaştırılması önemlidir. Bununla birlikte akademik personelin koçluk becerileri kazandırılarak güçlendirilmesi, kariyer gelişim yolculuklarının desteklenmesi açısından da ayrıca önem taşır.

Bu yazı Linkedin Haber Bültenimde ‘de yayınlanmıştır.

Kaynaklar

1. Keane, M. (2016). Coaching interventions for postgraduate supervision courses: promoting equity and understanding in the supervisor–student relationship, South African Journal of Higher Education, Volume 30, Number 6, 94-111.
2. Can B. Türk Akademisinde Lisansüstü Süreçlerde Yaşanan Sorunlara Bir Çözüm Önerisi Olarak Akademik Koçluk. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 2023, Cilt 6, Sayı 1, Sayfa: 60-77.
3. Griffiths, K. E. (2005). Personal coaching: A model for effective learning, Journal of Learning Design 1(2), February, 55.
4. Godskesen, M. & Kobayashi, S. (2016). Coaching doctoral students – a means to enhance progress and support self-organisation in doctoral education, Studies in Continuing Education, 38:2, 145-161.
5. Günay, D. (2018). Türkiye’de lisansüstü eğitim ve lisansüstü eğitime felsefi bir bakış, Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 71-88.
6. Fillery-Travis A. & Lane, D. (2006). Does coaching work or are we asking the wrong question? International Coaching Psychology Review Vol. 1 No. 1 April, 23-26.