Hemşireler İçin Duygusal Zekâ

Hemşireler için duygusal zekâ önemli bir yetkinliktir. Duygusal zekânın bireyin özel yaşamına, sosyal yaşamına ve iş yaşamına olumlu yönde katkısı olduğuna inanılır. Duygusal zekâ, psikoloji ve sosyal bilimler gibi alanlarda son zamanlarda sıklıkla üzerinde durulan bir kavramdır.

Duygusal zekâ yönünden yoksun olma durumunun, kişinin tüm yaşam alanlarını etkileyebileceği öngörülür. Mesleki başarılarında, iş ilişkilerinde, hastalarıyla olan ilişkilerinde ve toplumsal ilişkilerinde hemşireler için duygusal zekâ kullanımı önemli katkı sağlar.

Duygusal Zekâ Kavramıyla İlgili Tanımlamalar

Mayer ve Salovey duygusal zekâ modelini oluşturan isimler arasında bilinir.

Mayer ve Salovey duygusal zekâyı şu şekilde tanımlar; “Duygusal zekâ, kişinin kendisinin ve başkalarının hislerini ve duygularını izleme, bunlar arasında ayırım yapma ve bu süreçten elde ettiği bilgiyi, düşünce ve davranışlarında kullanabilme yeteneğiyle ilgili olan sosyal zekânın bir alt formudur.”

Bu iki ismin ortaya koyduğu modele göre duygusal zekâ; duygunun algılanması ve ifade edilmesi, duygunun düşünceyle pekiştirilmesi, duygunun anlaşılarak analiz edilmesiyle duyguların kontrolü yeteneğidir.

Duygusal zekâ kavramıyla ilgili adı geçen bir diğer isim “Duygusal Zekâ” kitabının yazarı Daniel Goleman’dır.

Yazar duygusal zekâyı şöyle tanımlar;  “Duygusal zekâ, kişinin kendini harekete geçirebilmesi, engellere rağmen yoluna devam edebilmesi, dürtülerini kontrol ederek doyumu erteleyebilmesi, ruh halini düzenleyebilmesi, sıkıntılarının düşünmeyi engellemesine izin vermemesi ve kendisini başkalarının yerine koyabilmesidir.”

“Liderlikte Duygusal Zekâ” kitabının yazarları Cooper ve Sawaf ‘ın duygusal zekâ tanımı ise; “Duyguların gücünü ve hızlı algılayışını, insan enerjisi, bilgisi, ilişkileri ve etkisinin bir kaynağı olarak duyumsama, anlama ve etkin bir biçimde kullanma yeteneği” şeklindedir.

Duygusal Zekâ Modellerine Göre Gerekli Yetenekler

Duygusal zekâ, hemşirelerin hem günlük yaşamlarında hem de iş yaşamlarında her türlü duygularının farkında olmalarını sağlar. Hemşirelerin duygularına yönelik farkındalığı, karşılaştıkları kişiler/olaylar/durumlar karşısında daha iyi ruh haline dönebilmelerine imkân sağlar.

Duygusal zekânın kullanımıyla ilgili rehber niteliğinde, farklı boyutlarla tanımlanmış birçok duygusal zekâ modeli bulunmaktadır. Bu modellere göre sahip olunması ya da geliştirilmesi gereken bazı yetenekler ve beceriler temel boyutlarıyla tanımlanır.

Literatürde geçen teorik bilgiler ışığında, hemşirelerin iş ve sosyal yaşamında duygusal zekâ kullanımıyla ilgili sahip olması ya da geliştirmesi gereken yetenekleri ve becerileri sizlere şu şekilde sıralayabilirim:

• Kendi ve başkalarının duygularını doğru algılama, değerlendirme ve ifade etme
• Duyguların etkin kullanımı
• Duyguları anlama ve muhakeme etme
• Kendisinin ve başkalarının duygularını yönetme ve ayırt etme/düzenleme
• Duygusal benlik bilincine sahip olma
• Güçlendirilmiş öz saygı ve öz güven duygusu
• Öz değerlendirme/ öz denetim
• Kişiler arası ilişkilerde başarı
• Sosyal sorumluluk bilinci
• Empati yapabilme
• Problem çözebilme
• Stresle etkili başa çıkma
• Mutluluk ve iyimserlik hali
• Güvenilirlik, vicdanlılık, uyumluluk ve yenilikçilik
• Kendini motive edebilme
• Etki gücü, etkili iletişim, çatışma yönetimi, liderlik, değişim katalizörlüğü, bağ kurabilme, iş birliği ve dayanışma ruhu, ekip ilişkisi gibi sosyal beceriler
• Duygusal dürüstlük, duygusal enerji, duygusal geribildirim, sezgi gibi yetkinliklerle duyguları öğrenme becerisi
• Öz varlık, yapıcı hoşnutsuzluk, güven çemberi, esneklik ve yenileme gibi unsurları içeren duygusal zindelik
• Kendine özgü potansiyel ve amaç, adanmışlık, dürüstlüğü yaşamak, yetkisiz etki gibi unsurları içeren duygusal derinlik
• Sezgisel bakış açısına sahip olma ve geleceği yaratma

Hemşirelerin yukarıda sıraladığım yeteneklerini ve becerilerini geliştirerek, duygusal zekâ kullanımı kapasitelerini de geliştirmeleri mümkündür. Elbette hemşirelerin yaşı,  mesleki hayatlarındaki deneyimleri ve yaşam tecrübeleri de duygusal zekâ düzeylerine ayrıca katkı sağlayan önemli faktörlerdir.

Hemşireler İçin Duygusal Zekâ İş Hayatına Nasıl Katkı Sağlar

Duygusal zekâ düzeyi gelişmiş olan hemşireler muhakkak ki hem sosyal yaşamlarında hem de iş yaşamlarında hatırı sayılır birçok kazanımlar elde ederler. Böylece iş ve sosyal yaşamlarında daha fazla doyuma ulaşmaları mümkün olur.

Hemşireler için duygusal zekâ iş hayatına çok yönlü katkı sağlar. Duygusal zekânın hemşirelerin iş hayatına olan katkısı şu şekilde sıralanabilir:

• Hasta/hasta yakınlarıyla daha etkili iletişim yeteneğini geliştirir.
• Ekip ilişkilerinde etkili iletişim yeteneğini geliştirir.
• Hasta/hasta yakınları ve ekiple olan güven bağını güçlendirir.
• Etkili liderlik yeteneğini geliştirir.
• Karşılaştığı sorunlara etkili çözümler getirmesini sağlar.
• İş ve sosyal yaşamında çatışma sorunu yaşamasını önler.
• İş hayatında etki gücünü ve verimliliğini arttırır.
• İş ve yaşam doyumunu arttırır.
• Potansiyelini her koşulda ortaya koyabilmesine destek sağlar.
• Motivasyonunun her koşulda güçlü olmasına katkı sağlar.
• Kariyer başarısını destekler.

Fotoğraf Rampal Singh ve Unsplash aracılığıyla

Kaynaklar

1. MAYER, J. D., DIPAOLO and P. SALOVEY (1990), “Perceiving Affective Content in Ambiguous Visual Stimuli: A Component of Emotional Intelligence”, Journal Of Personality Assessment, 54: 772-781.
2. MAYER, J. D. and P. SALOVEY (1993), “The Intelligence Of Emotional Intelligence”, Intelligence, 17: 433-442.
3. MAYER, J. D. and P. SALOVEY (1997), “What Is Emotional Intelligence”, In P. Salovey, & D. Sluyter, Emotional Development And Emotional Intelligence: Educational Implications (pp: 3-34). New York: Basicbooks, Inc.
4. MAYER, J. D., D. R. CARUSO and P. SALOVEY (2000), “Emotional Intelligence Meets Traditional Standards for an Intelligence”, Intelligence, 27: 267-298.
5. GOLEMAN, D. (1995), Duygusal Zekâ, (Çev.Banu Seçkin Yüksel), Varlık Yayınları Sayı:852 Yirmi Dokuzuncu Basım: 2005, İstanbul.
6. COOPER, R. K. ve A. SAWAF (1997), Liderlikte Duygusal Zekâ, (Çev. Zelal Bedriye Ayman-Banu Sancar), Sistem Yayıncılık, Üçüncü Basım: Eylül 2003, İstanbul.